Openbare ruimte en foto’s maken: Dé rode stip op Haarlem Culinair

‍Een openbare ruimte is een ruimte die voor iedereen toegankelijk is. Dan heb ik het over een plein of een straat, maar ook een ruimte in overheidsgebouwen waar iedereen kan lopen of de lobby van het hotel.

Het feit dat je een openbare ruimte betreedt zegt ook iets over de mate van privacy die daar te verwachten valt. Je begeeft je dan immers op een plek waar veel meer mensen zijn.

Ook een festivalterrein doet daar niets aan af, nog steeds is er dan sprake van een openbare ruimte. Ook wanneer er voor het festival betaald moet worden, het blijft voor iedereen toegankelijk. Dat is wat anders dan een gehuurde zaal in een overheidsgebouw of een geboekte hotelkamer. Dan spreek je niet langer van een openbare ruimte.

Op festivals is het heel gebruikelijk dat er foto’s worden gemaakt. Vaak wordt er ook al voorafgaand aan het festival geïnformeerd over het feit dat er fotografen aanwezig zijn. Professionele fotografen hebben doorgaans een journalistiek doel, ook wanneer het gaat om bijvoorbeeld sfeerimpressies van een festival. Dat betekent dat zij onder de journalistieke exceptie kunnen vallen als zij de foto’s (laten) publiceren. Vaak wordt er aangehaald dat er toestemming moet worden gevraagd aan de bezoekers van bijvoorbeeld een festival en dat dat komt door de AVG. Zo ook in de Haarlem Culinair discussie. Maar als de foto’s voor een journalistiek doeleinde worden gemaakt is toestemming helemaal niet nodig. Dat zou ook tot onwerkbare situaties leiden omdat het 1) vaak gaat om heel veel mensen en 2) hoe zorg je er dan voor, zonder verdere kenmerken, dat je de toestemming kunt koppelen aan de festivalbezoeker? Niet. En het punt blijft dat het gaat om een openbare ruimte waarbij professionele fotografen geen toestemming nodig hebben om foto’s te kunnen maken.

Daarnaast heb je altijd achteraf de keuze om bij de organisatie aan te geven dat je de gepubliceerde foto verwijderd wilt hebben. Dat wordt doorgaans ook door de organisatie van het festival aangegeven.

Dus eigenlijk is deze rode stip een privacy vriendelijkere manier om, nog voordat de foto gepubliceerd wordt, al bezwaar te maken tegen de publicatie! Maar hier zit een keerzijde aan. De rode stip op het hoofd trekt wel extra aandacht. En juist aandacht voor die mensen die hun privacy belangrijk vinden. Dus je ziet eigenlijk dat het meer een ethische discussie is dan een juridische. Moeten we wel willen dat mensen, die liever niet in beeld willen komen op foto’s, zichtbaar een stip op hun hoofd moeten dragen om dat te kunnen voorkomen? Want het is natuurlijk ook mogelijk dat de fotograaf de desbetreffende mensen gewoon even vraagt of het goed is dat hij een foto van hen maakt. En dat moet zeker als het om kinderen gaat!

De rode stip is echter niet een nieuw fenomeen. Op privacy conferenties wordt dit al jaren gedaan. Weliswaar op een andere manier, namelijk een button die zichtbaar wordt gedragen, maar wel met dezelfde boodschap “ik wil niet dat er foto’s waarop ik herkenbaar ben, worden gepubliceerd.”

Dus kortom, ik vind het eigenlijk wel een ludieke actie en belangrijker nog, het laat ook zien dat er nagedacht wordt over privacy en dat is natuurlijk het belangrijkst in deze discussie.